رشته های عصبی

وَعَصَبى

و عصبم 

این دستگاه ـ به یک معنا ـ مهم ترین عضو بدن انسان است؛ زیرا حرکت و حس که دو رکن اساسى زندگى مى باشند، با این دستگاه تأمین شده و ارتباط انسان با جهان خارج و محیط زندگى، به وسیله آن صورت مى گیرد. همچنین حرکات غیر ارادى سایر دستگاه هاى بدن (مانند: معده و امثال آن) به این دستگاه وابسته است و نظم و کنترل اوضاع داخلى به این وسیله تحقّق مى یابد.
به طور کلّى احساس، حرکت هاى ارادى و غیرارادى بدن و نظم موجود در بین آنها مربوط به سلسله اعصاب است، به گونه اى که اگر از کار بیفتد، انسان در یک لحظه از حس و حرکت باز مى ماند و حرکت تمام دستگاه هاى بدن متوقّف و مختل مى گردد.
در اثر همکارى و تعادل بین اعصاب سمپاتیک و پاراسمپاتیک دستگاه هاى بدن منظم و با تعادل معینى کار کرده و نظم دقیقى در دستگاه هاى بدن برقرار مى شود.
لازم به ذکر است که مرکز پى ها و سلسله اعصاب مغز است که مانند سایر اعضاى اصلى بدن در محلّ محفوظى، در وسط قلعه محکم استخوان جمجمه، به شکل عجیبى قرار گرفته است. مغز وظیفه سنگین و بسیار ارزشمندى را در زندگى انسان به عهده دارد. این عضو کوچک و بسیار لطیف، فرمانده تمامى نیروهاى بدن است و تمام دستگاه هاى بدن در روابط دو طرفه خود، به وسیله آن اداره مى شوند.
مغز انسان مرکز سلسله اعصاب و داراى موقعیّت بسیار خطیرى مى باشد، زیرا دستگاهى فوق العاده دقیق و منظّم است و هنوز هم قسمتى از اسرار آن براى متخصّصین فن پوشیده است، قسمت اصلى مغز همان مخ است که مخ بزرگ ترین قسمت اصلى مغز و عضو بسیار لطیفى است که به وسیله مادّه خاکسترى رنگى به ضخامت چند میلی متر پوشانده شده و با یک شکاف بزرگ به دو نیمکره تقسیم مى گردد. شکل ظاهرى آن شباهت زیادى به مغز گردو دارد و البتّه رشته هاى مخصوصى این دو نیمکره را به هم مربوط مى سازد.
در سطح مخ شیارها، پستى و بلندى ها و خطوط عجیب و غریبى وجود دارد که آن را بسیار چین خورده مى سازد. گر چه ساختمان این عضو لطیف، بسیار حیرت آور است، ولى کارها و وظایف خطیرى که به وسیله آن انجام مى گیرد به مراتب حیرت آورتر و شگفت انگیزتر مى باشد.
مخ مرکز هوش، اراده، شعور و حافظه است و بسیارى از اعمال روحى مانند: ترس، نگرانى و... با آن رابطه دارد، مخ داراى قسمت هاى مختلف است که هر کدام از آنها مرکز بخشى از فعّالیّت هاى ادراکى مى باشد،(1) و از جالب ترین و شگفت انگیزترین آنها مى توان قسمت مربوط به حافظه و خاطره را نام برد. کار این قسمت بسیار حیرت آور است، زیرا در آنجا خاطرات یک عمر به صورت پرونده هاى منظّمى بایگانى مى گردد و انسان مى تواند با دقّت و مراجعه، در عرض چند ثانیه، تمام پرونده هاى بایگانى شده را زیر و رو کند و به طور کلّى اوضاع چندین سال پیش، درباره شخص یا حادثه اى را به یاد آورد!
با مطالعه دستگاه عصبى و این همه ریزه کارى ها و نکات دقیقى که در ساختمان سلسله اعصاب و مراکز مختلف آنها وجود دارد و با در نظر گرفتن روابط آنها با یکدیگر و با محیط خارج (جهان)، مصداق آشکار دیگرى از نظام شگفت انگیز بدن و جهان آفرینش را به خوبى در مى یابیم.
دستگاه شگفت آور بدن در هر قسمت، با یک نظم و برنامه دقیقى اداره مى شود و این موضوع براى کسانى که با دقّت و فکر کنجکاو و خالى از تعصّب، بیانات مختصر گذشته را مطالعه کنند، مثل روز روشن است که نشانه آشکارى از مبدأ بزرگ علم و قدرت جهان هستى است.(آفریدگار جهان‏، آیت الله العظمى ناصر مکارم شیرازى‏، )

---