تیغه های بینی
وَخَذاریفِ مارِنِ عِرْنینى
تیغه های بینی
.
خذاریف جمع خذروف ؛ تخته ها و چوبها که هودج را بدان مربع گردانند (دهخدا) چرم پاره کرده که کودکان در آن ریسمان کنند و بدو دست بکشند تا آواز کند. (فرهنگ جهانگیری ). این فراز دراغلب ترجبه عنوان بره ها یا نرمه های بینی ترجمه شده است، از آنجا که نرمه های ظاهری بینی دوتاست واگر منطور این دو بود لغت مثنی بکار برده می شد نه جمع ، بنظر می رسد منظور تیغه های متعدد درون بینی است که در عملکرد بینی اهمیت و نقش حیاتی بسزایی ذارند.
اگرچه دهان و بینی هردو به عنوان راههای هوای تنفسی محسوب می شوند ولی بینی با تغییراتی که در هوای تنفسی از نظر تنظیم رطوبت ، تعدیل دما و تصفیه هوا ایجاد می کند نقش اساسی تری دارد.
حس بویایی
کارخانه های مواد غذایی در مبادی وروذی به آزمایشگاههایی مجهزند که با نمونه برداری و آزمایش مواد اولیه را قبل از ورود به چرخه تولید از نظر کیفیت و بهداشتی بودن را مورد سنجش قرارمی دهند. حس بویایی اولین ایستگاه کنترل مواد غذایی است که هم بطور آگاهانه مارا به خوراکی های مطلوب راغب میکند و هم عکس العمل های غیر ارادی نسبت به مواد غذایی مضر را موجب می شود.
بینی انسان مملو است از سلول های عصبی که بوها را ردیابی می کنند. برای تشخیص بوها هوایی که تنفس می کنیم باید در بینی بالا کشیده شود تا با سلول های عصبی تماس پیدا کند.
علاوه براین حس بویایی مارا از خطر گازهای سمی دود و آتش و غذاهای فاسد مطلع و به ایمنی بدن کمک می کند و احساس بوی خوش گلها و هوای لطیف آرامش بخش روح و روان آدمی است.
اعصاب بویایی به واسطه رابط های عصبی خاصی با اعصاب چشایی ارتباط دارند. بو نقشی کلیدی در طعم دارد. انسان چهار طعم اصلی را از طریق حس چشایی خود درک می کند که عبارتند از تلخی، ترشی، شیرینی و شوری. کلیه تغییراتی که در طعم غذاها داده می شود در حقیقت به بو مربوط می گردند. بنابراین افراد زمانی که قوه بویایی شان تضعیف می شود ممکن است حس کنند که غذاها بی مزه شده اند. به عقیده متخصصان بدون حس بویایی، طعم و مزه غذاها را به درستی درک نمی شوند.
تنظیم دمای هوا
هوای محیط از پایین تر از منهای 25 درجه تا 40+ درجه سانتیگراد تغییر می کند ولی دمای هوا هرچه باشد پس از عبور از مجرای بینی به دمای متعادل بدن می رسد.
هوای تنفسی هر دمایی که داشته باشد پس از عبور از بینی و رسیدن به حلق به ندرت بیش از 4 درجه نسبت به دمای طبیعی بدن نوسان دارد. تغییر دمای محیط به میزان 25 درجه، موجب تغییری کمتر از 1 درجه در هوای تنفسی دمی می‌شود.
بطور متوسط افراد بالغ درهر دم ویا بازدم عادی به ترتیب معادل ۵۰۰ سی سی هوا به ریه ها وارد یا از آن خارج می کنند. در شرایطی که دهان بسته است و تنفس بینی داریم هردقیقه حدود 7500 سانتیمتر مکعب هوا از بینی عبور کرده و به ریه ها میرسد اگر دمای محیط منهای 23 درجه سانتیگراد باشد این حجم هوا با عبور از مسافت حدود 5 تا 7 سانتیمتری فضای بینی به 37 درجه میرسد. یعنی چیزی حدود 60 درجه افزایش دما. طبیعی است که چنین تغییر دمای قابل توجهی در مدت یک دقیقه را اگر بخواهیم بطور مصنوعی ایجاد کنیم میبایست هوارا از لوله ای حاوی المنتهای ملتهب با دمای بالا بگذرانیم. و این یکی از شگفتیهای ساختاری تیغه های بینی است.
تنظیم رطوبت
ورود هوای خشک به ریه ها موجب کاهش بازده سیستم تنفسی و آسیب ر پذیری مجاری تنفسی و کیسه های هوایی می شود بینی با مرطوب ساختن هوای تنفسی سبب بهبود عملکرد ریه ها می شود و از خشکی غشاهای درون بینی و سینوس ها جلوگیری می نماید. این کار به نوبه خود موجب افزایش قدرت بدن در جذب ریزگردها و مقابله با میکروبهای بیماریزا می گردد. مخاط بینی درون خود پادتن هایی دارد که به بدن در شناسایی باکتری و ویروس ها کمک می کند، همچنین دارای سلول هایی است که آنزیم هایی برای کشتن عوامل مهاجم ترشح می کند و به علاوه پروتئین هایی دارد که باعث می شوند مخاط چسبنده باشد. ضمناً خوب است بدانید که مخاط بطور دائم در طول زندگی فرد ترشح می شود ( حدوداً روزی یک لیتر) و جنبه مهمی از سیستم ایمنی بدن به شمار می رود.
تصفیه ذرات هوا
دماغ نقش مهمی در حفاظت از ریه ها دارد. موهای ریز داخل بینی و موکوس (ترشحات) داخل آن که توسط مخاط بینی تولید می شوند، باعث تصفیه کردن گردوغبار و مواد آلرژن (حساسیت زا) می شوند. در نتیجه اجازه نمی دهند که این مواد خارجی و مضر، وارد ریه ها شوند. به همین دلیل می توان بینی را بادی گارد بدن دانست.مژک‌ها که رشته‌های مویین بسیار کوچکی در پشت مو‌ها هستند، مدام به عقب و جلو حرکت می‌کنند. این حرکت موجی شکل حتی پس از مرگ هم ادامه می‌یابد، با این تفاوت که میزان حرکت آنها به تدریج کاسته می‌شود. از این رو پزشکان در پزشکی قانونی با استفاده از این مژک‌ها می‌توانند زمان مرگ را تشخیص دهند.
این مژک‌ها گرد و خاک و مولکول‌های مضر احتمالی را به سمت گلو منتقل می‌کنند. در گلو این مواد به قطره‌های کوچکی از مخاط تبدیل شده و ما آن را سرفه می‌کنیم یا قورت می‌دهیم. اگر این مواد را قورت دهیم، اسید معده بخش زیادی از این مواد مضر را از بین خواهد برد؛ بنابراین تشکیل مخاط و دفع میکروبها را می‌توان از فواید مو در بینی دانست.
تکلم
بینی نقش مهمی در تکلم دارد و موجب افزایش رزونانس صدا می‌شود. در موقع گرفتگی بینی، صدای «م» به صورت «ب» و «ن» به صورت «د» ادا می‌شود.
صدای انسان در حنجره تولید می شود اما رنگ صدا تا حدود زیادی به نحوه پردازش آن در بخش فوقانی حنجره مربوط می شود که در گلو و بینی رخ می دهد. این در واقع همان اصلی است که پیانوهای حرفه ای را از اسباب بازی های کودکانه جدا می کند. صدای اصطلاحا تو دماغی که از افراد سرما خورده یا دارای حساسیت می شنویم عموما به خاطر تضعیف این فرایند در بینی است زیرا هوا نمی تواند از داخل بینی عبور کند.
بینی، ابزاری برای تشخیص بیماری ها
در آینده ای نه چندان دور، علم قادر خواهد بود تا برخی از بیماری ها مانند آلزایمر یا شیزوفرنی را از طریق بررسی فیبرهای عصبی بینی تشخیص دهد.
در واقع محققان معتقدند که با بررسی ویژگی های سلول های بینی،می توان به شیوه هایی برای تسریع تشخیص و درمان بیماری های گفته شده دست پیدا کرد.
به گزارش خبرنگار گروه دانستنی‌های خبرگزاری فارس، نتایج حاصل بررسی محققان نشان داده است 85 درصد مردم در آنِ واحد فقط یکی از حفره‌های بینی خود را برای تنفس مورد استفاده قرار می‌دهند و به عبارت دیگر هر لحظه فقط با یکی از حفره‌های بینی نفس می‌کشند.
در این بررسی محققان آلمانی دریافتند تغییر حفره‌های بینی برای ورود هوا به داخل بدن با یک چرخه منظم انجام می‌شود و به طور میانگین هر چهار ساعت یکبار این چرخه تغییر میکند. البته این اتفاق می‌تواند در افراد مختلف بسته به نوع بدن، شکل بینی، سیستم تنفسی، منطقه جغرافیایی و ... تغییر کند.
محققان معتقدند تأکید بیشتر بر یکی از حفره‌های بینی و میزان ورود هوا به داخل بدن از هر کدام از حفره‌ها می‌تواند بر ساختار بدن و میزان فعالیت مغز تأثیر بگذارد.
زمانی که از حفره چپ بینی برای تنفس استفاده می‌کنید نیمکره راست مغز فعال‌تر می‌شود و در عوض زمانی که حفره سمت راست وظیفه ورود هوا به بدن را برعهده می‌گیرد، نیمکره چپ فعال می‌شود.
تغییر چرخه ورود هوا به بدن از حفره‌های مختلف بینی با نظم خاص دنبال می‌شود. با این وجود اگر به یک سمت روی زمین خوابیده باشید پس از گذشت 12 تا 15 دقیقه بافت غضروفی بینی مربوط به همان سمت شروع به تورم میکند و حفره دیگر، تورم خود را کاهش می‌دهد تا جریان ورود هوا آسان‌تر انجام شود.
کارشناسان به این نتیجه رسیدند که تغییر در چرخه تنفسی حفره‌های بینی همان دلیلی است که باعث می‌شود افراد در هنگام خوب موقعیت بدن خود را تغییر دهند و جابه‌جا شوند
عطسه نوعی واکنش دفاعی بدن (رفلکس) به مواد محرک تنفسی یا التهاب مجاری تنفسی یا برای دفع ترشحات در هنگام بیماری است. مکانسیم عطسه خروج سریع هوای بازدمی بر اثر انقباض عضلات تنفسی است.
رفلکس عطسه بسیار شبیه سرفه است به استثنای اینکه به جای مجاری تنفسی تحتانی مربوط به مجاری بینی است. محرک ایجادکننده رفلکس عطسه در مجاری بینی است و ایمپالسهای آوران از طریق عصب پنجم به پیاز مغز تیره می‌روند که در آنجا رفلکس عطسه تحریک می‌شود. به این ترتیب مقدار زیادی هوا به سرعت از طریق بینی عبور میکند و به این ترتیب به پاک کردن مجاری بینی از مواد خارجی کمک میکند.
زمانی که عطسه روی می‌دهد قفسه سینه شدیداً منقبض می‌شود. در همان زمان گلوت بسته می‌شود به‌طوری‌که تا قبل از باز شدن گلوت، هوا با فشار زیادی در پشت آن جمع می‌شود این حالت انفجاری هوا مقدار زیادی از ترشحات و مواد خارجی مانند میکروبها را پاک میکند و آنها را با فشار خارج می‌سازد. البته متأسفانه این رفلکس دفاعی خوب بدن مانند سرفه باعث گسترش بیماری می‌شوند.
منابع: بخش سلامت سایت تبیان _ دانشنامه رشد _سایت ایران سلامت
