محافظت بعد از تولد و تغذیه از شیر مادر

ثُمَّ اَخْرَجْتَنى لِلَّذى سَبَقَ لى مِنَ الْهُدى اِلَى الدُّنْیا تآمّاً سَوِیّاً وَحَفِظْتَنى فِى الْمَهْدِ طِفْلاً صَبِیّاً

 سپس بیرونم آوردى بدانچه در عـلمـت گـذشـتـه بـود از هـدایـتـم بـسـوى دنـیـا خـلقـتـى تـمـام و درسـت و در حال طفولیت و خردسالى در گـهـواره مـحـافـظـتـم کـردى 

وَرَزَقْتَنى مِنَ الْغِذآءِ لَبَناً مَرِیّاً 

و روزیـم دادى از غـذاهـا شـیـرى گـوارا

مهمترین نعمت برای نوزاد کامل بودن خلقت و برخورداری از اندامها و اعضای بدن در زمان تولد است. 

اولین مشکل  بعد از تولد، عدم انطباق اندام ها با محیط زندگی جدید و نیاز به مرافبت  و بخصوص تامین غذا است.آ

در لحظه تولد تغییرات تکاملی شگرفی برای انطباق اندام های تنفسی، دستگاه های گردش خون و گوارش برای انتقال از شرایط آبزی به هوازی وتوانایی دریافت اکسیژن و غذاهای دنیای بیرون رحم بوقوع می پیوندد.

بیست و هشت روز اول بعد از تولد را دوران نوزادی می نامند. این دوران بسیار حساس بوده و بیشترین مرگ و میر کودکان در این مدت اتفاق می افتد .

مادر باید نوزاد خود را بلافاصله بعد از تولد به پستان خود بگذارد ، مگر این که وضع عمومی او یا نوزاد به عللی مساعد نباشد. تحقیقات نشان می دهد اگر مادر نوزاد خود را در ساعات اول تولد به پستان خود بگذارد و بدن مادر و نوزاد با هم تماس داشته باشد، شیر دهی موفق تر خواهد بود.

تغذیه با شیر مادر باید بلافاصله بعد از زایمان ( در زایمان طبیعی ) و یا بلافاصله بعد از به هوش آمدن مادر ( در سزارین ) شروع شود. خداوند متعال برای این دوران شیر مادر را بگونه ای آفریده است که در عین لطافت و مایع بودن حاوی همه مواد غذایی، ویتامینها و حتی آنتی بیوتیکهای لازم می باشد.

* شیر روزهای اول ( آغوز )کم ، اما برای نوزاد بسیار ضروری و کافی است و اولین واکسن نوزاد در برابر بیماریها می باشد.

* مادر از طریق شیر خود، عوامل دفاعی فراوانی را به نوزاد می دهد و او را در برابر بسیاری از بیماریها و سوء تغذیه ایمن و مقاوم می کند.

* پس از زایمان ،‌نوزاد با مکیدن پستان مادر ،‌سبب ترشح هورمونی میشود که منجر به انقباض رحم شده و در قطع شدن سریع تر خونریزی رحم موثر است.

* شیر مادر همواره آماده،‌در دسترس، با حرارت مناسب، دور از آلودگی ، ارزان و به صرفه است و سبب افزایش هوش کودک و پیشگیری از برخی از بیمارهای دوران کئدکی و بزرگسالی میشود.

امام علی (ع) در خطبه 163 نهج البلاغه پس از بیان مراحل تکامل انسان  در دوران جنینی به مرحله تولّد و دوران شیرخوارگى در دامان مادر اشاره کرده، چنین مى فرماید: «سپس از جایگاه خود به سرایى که هرگز آن را مشاهده نکرده بودى و راهِ به دست آوردن منافعش را نمى شناختى فرستاده شدى» (ثُمَّ أُخْرِجْتَ مِنْ مَقَرِّکَ إِلَى دَار لَمْ تَشْهَدْهَا، وَ لَمْ تَعْرِفْ سُبُلَ مَنَافِعِهَا)

آرى، از آن قرار مکین و جایگاه مطمئن وارد دنیایى مى شود که با هیچ چیز آشنا نیست; نه غذاى لازم را مى شناسد و نه راه به دست آوردن آن و نه طرز مصرف آن را; نه از وسایل پیشرفت آگاهى دارد و نه از موانع آن; نه آیین همزیستى را فرا گرفته و نه کار جمعى و گروهى را. اگر دست لطف خداوند دستش را نگیرد و هدایت هاى تکوینى او شامل حالش نشود، به یقین به ادامه حیات قادر نیست; ولى لطف خدایى که هر چیزى را که آفریده به سر منزل مقصودش هدایت مى کند به یارى او مى شتابد و به حکم غریزه خداداد از راه هاى پر پیچ و خم زندگى مى گذرد.

و درادامه سخن مى فرماید: «چه کسى تو را براى به دست آوردن غذا به مکیدن پستان مادرت هدایت کرد؟ و چه کسى موارد نیازها و مقصودت را به تو معرفى نمود؟» (فَمَنْ هَدَاکَ لاِجْتِرَارِ(7)الْغِذَاءِ مِنْ ثَدْیِ أُمِّکَ، وَ عَرَّفَکَ عِنْدَ الْحَاجَةِ مَوَاضِعَ طَلَبِکَ وَ إِرَادَتِکَ!).

راستى چه کسى به نوزاد، آموخته که غذا و مایه حیات تو در پستان مادر است؟ باید آن را در میان دست هاى کوچکت بگیرى بفشارى و با لب هاى کوچکت آن را بمکى و به مقدار نیازت از آن بهره گیرى؟!!

 ( ستاد احسن الحدیث http://ahsanalhadis.com  )

تحقیقات نشان می دهد کسانی که دوران کودکی را با برخورداری از نعمت گرانقدر شیر مادر سپری کرده اند، در دوران سالمندی به مراتب کمتر از افرادی که دوران شیرخوارگی آنها با محرومیت از شیر مادر طی شده است، به بیماری های قلبی عروقی گرفتار می شوند.

ترکیب شیر مادر از هنگام تولد تا پایان دوره شیرخواری به تناسب نیاز کودک، اندک اندک تغییر می کند و همین مسئله سبب می شود همواره کودک از مطمئن ترین و مناسب ترین تغذیه بهره مند باشد.

شیر مادر از لحظه تولد تا پایان شش ماهگی می تواند به تنهایی تمام نیازهای غذایی شیرخوار را که برای رشد طبیعی او لازم است، تامین نماید.

سلولهای زنده و عوامل مختلف ضد میکروبی موجود در شیر مادر( که با غلظت بیشتر در آغوز وجود دارد) می توانند باکتریها، ویروسها و انگلها را از بین ببرند و در نتیجه احتمال ابتلای شیرخوار را به بسیاری از عفونت ها، به خصوص عفونتهای گوارشی و تنفسی و گوش میانی کاهش دهند؛ حتی در صورت ابتلا به بیماری، شدت و احتمال مرگ و میر ناشی از آن در نوزادی که از شیر مادر تغذیه می کند، به مراتب کمتر از سایر شیرخواران است.

میزان ابتلا به آسم، اگزما و انواع آلرژی در شیرخوارانی که از شیر مادر استفاده می کنند، بسیار کمتر است؛ از این رو در خانواده هایی که یکی از اعضا به خصوص پدر یا مادر مبتلا به نوعی بیماری آلرژیک هستند، تغذیه با شیر مادر باید تغذیه انتخابی باشد و استفاده از هرنوع شیر دیگر، زیان آور و زمینه ساز ایجاد آلرژی در دورانهای بعدی زندگی خواهد بود.

چربی و پروتئین شیر مادر بهتر از دیگر انواع شیرها هضم و جذب می شود؛ به همین دلیل دل دردهای قلنجی، جمع شدن گاز، استفراغ و حساسیت نسبت به پروتئین در این شیرخواران کمتر مشاهده می شود.

چربی شیر مادر در شروع هربار شیردهی کمتر است و سپس میزان آن به تدریج افزایش می یابد. این تغییرات کمک بزرگی به سیر نگه داشتن شیرخوار و وزن گیری او می کند. به سبب وجود چربی بیشتر در شیر انتهایی هربار شیردهی، شیرخوار به طور کامل سیر شده، پرخوری نمی کند و در نتیجه کمتر چاق می شود. چاقی این دوران در شیرخوارانی که به طور مصنوعی تغذیه می شوند، زمینه ساز عوارض قلبی عروقی، موضعی و بیماری قند در بزرگسالی است.

شیر مادر به تنهایی تا یک سوم انرژی و مواد مغذی مورد نیاز کودک در سال دوم زندگی را تامین می کند پس بهتر است تا پایان دو سالگی از شیر مادر همراه با غذای خانواده استفاده شود.

میزان سدیم و پروتئین شیر مادر به اندازه ای است که به کلیه های تکامل نیافته نوزاد صدمه وارد نمی کند و دارای درجه حرارت مناسب، عاری از آلودگی میکروبی و در دسترس شیرخوار می باشد.

بر اساس نظر کارشناسان، تغذیه با شیر مادر رابطه عاطفی بین مادر و فرزند را افزایش می دهد. تماس و توجه مادر به شیرخوار در هنگام شیر دادن اثر مطلوبی بر رشد روانی و عاطفی شیرخوار دارد؛ تا حدی که کودکان تغذیه شده با شیر مادر در دوران بلوغ نیز از امنیت روانی بیشتری برخوردارند.

تماس پوستی مادر و نوزاد در گرم نگه داشتن و بهبود رشد و تکامل نوزادان نارس و بیمار نقش حیاتی دارد.

اسهال در شیرخوارانی که با شیر مادر تغذیه می شوند به مراتب کمتر است.

شیرخوار، کلسیم شیر مادر را به سبب نسبت متناسب کلسیم و فسفر آن، بهتر از شیر مصنوعی جذب می کند و بر این اساس کمبود کلسیم در تغذیه با شیر مادر کمتر گزارش شده است.

نوزانی که از شیر مادر تغذیه می کنند، کمتر دچار مشکلات دندانی ناشی از پستانک و تغذیه مصنوعی و پوسیدگی دندانها می شوند.

بهره هوشی شیرخوارانی که با شیر مادر تغذیه می شوند، بالاتر از شیرخوارانی است که به صورت مصنوعی تغذیه می شوند.

علاوه بر مزایای تغذیه با شیر مادر برای نوزادان، مادران نیز از تغذیه شیرخواران خود سود می برند.

بهبود شرایط عاطفی، تناسب اندام، رفع مشکلات جسمانی دوران بارداری از جمله مزایای تغذیه با شیر مادر برای مادران است.

بر اساس اطلاعات بالا متوجه می شویم، تغذیه با شیر مادر نه تنها سلامت جسم کودک را تضمین می کند بلکه اگر به نکات مهم در خصوص رابطه مادر و نوزاد توجه شود، نوزاد از لحاظ روحی مشکلی نخواهد داشت و در آینده با مشکلات کمتری مواجه می گردد؛ علاوه بر این مادر نیز از مزایایی همچون مزایای نزاد خود بهره مند خواهد شد و به همین دلیل است که پیامبر اسلام(ص) فرموده اند:"اجر پاسدار و مجاهد در راه خدا برای مادری است که کودکش را خودش شیر می دهد ( نقل از نوشته الهام برمکی-باشگاه تحلیلگران جوان آریا)