دوران جنینی

رَؤُفْتَ بى بِجَمیلِ صُنْعِکَ وَسَوابِـغِ نِعَمِکَ فابْتَدَعْتَ خَلْقى مِنْ مَنِىٍّ یُمْنى

پیش از ایـن نـیـز بـه مـن مـهـر ورزیدى بوسیله رفتار نیکویت و نعمتهاى شایانت که پدید آوردى خلقتم را از نطفه

 وَاَسْکَنْتَنى فى ظُلُماتٍ ثَلاثٍ بَیْنَ لَحْمٍ وَدَمٍ وَجِلْدٍ 

 و جایم دادى در سه پرده تاریکى (مشیمه و رحم و شکم ) میان گوشت و خون و پوست

لَمْ تُشْهِدْنى خَلْقى وَلَمْ تَجْعَلْ اِلَىَّ شَیْئاً مِنْ اَمْرى 

و گـواهـم نـسـاخـتـى در خـلقتم و واگذار نکردى به من چیزى از کار خودم را 

دوران جنینی مهمترین مرحله زندگی است که بیش از هرزمانی وجود ما به مراقبت و محفاظت نیاز دارد بی آنکه خود و اطرافیانمان اطلاعات و تسلط کافی بر کنترل عوامل موثر بر سلامت و بهداشت خویش داشته باشیم. جنین در درون رحم توسط  لایه های چندگانه ضربه گیر محافظت و تغذیه می شود. 

خلقت انسان در # تاریکی های سه گانه در قرآن، نهج البلاغه  وهمچنین حدیث شریف توحید مفضل امام صادق (ع ) نیز به عنوان دلایل توحید و حکمت الهی ذکر شده است 

خداوند متعال در آیه 6سوره زمر، به تطورات خلقت جنین اشاره کرده و می فرماید:
«او شما را در شکم مادرانتان خلقتى بعد از خلقت دیگر و آفرینشى بعد از آفرینش دیگر مى بخشد، در میان تاریکیهاى سه گانه ، (یَخْلُقُکُمْ فِی بُطُونِ أُمَّهَاتِکُمْ خَلْقًا مِنْ بَعْدِ خَلْقٍ فِی ظُلُمَاتٍ ثَلَاثٍ) تعبیر به (ظلمات ثلاث ) (ظلمتهاى سه گانه ) اشاره به ظلمت شکم مادر، و ظلمت رحم ، و مشیمه (کیسه مخصوصى که جنین در آن قرار گرفته است ) مى باشد که در حقیقت سه پرده ضخیم است که بر روى جنین کشیده شده.
صورتگران معمولى باید در مقابل نور و روشنائى کامل صورتگرى کنند، اما آفریدگار انسان در آن ظلمتگاه عجیب چنان نقش بر آب مى زند و صورتگرى مى کند که همه مجذوب تماشاى آن مى شوند، و در جائى که هیچ دسترسى از ناحیه هیچکس به آن نیست رزق و روزیش را که براى پرورش و رشد سریع سخت به آن نیازمند است به طور مداوم به او مى رساند.

علامه طباطبایی در تفسیر آیه مورد بحث می فرماید:
مراد از (ظلمات ثلاث ) - به طورى که گفته اند - ظلمت شکم ، رحم ، و ظلمت مشیمه (تخمدان ) است ، و همین معنا را صاحب مجمع البیان از امام باقر (علیه السلام ) روایت کرده. (مرکز پاسخگویی به سوالات دینی http://www.askquran.ir)

امام علی (علیه السلام) در خطبه 163 نهج البلاغه به گوشه اى از آفرینش انسان و اسرار پیچیده دوران جنینى و نیز اسرار پیچیده تولّد و پس از آن اشاره مى فرماید و نتیجه مى گیرد: تو که نمى توانى به کنه اسرار خلقت خود برسى، چگونه مى توانى انتظار داشته باشى به کنه صفات حق راه یابى؟!

مى فرماید: «اى مخلوقى که با اندام متناسب آفریده شده اى و در محیط محفوظى، در تاریکى رحم ها و در پرده هاى تو در توى متعدد پرورش یافته اى» (أَیُّهَا الْمَخْلُوقُ السَّوِیُّ(1)، وَالْمُنْشَأُ الْمَرْعِیُّ(2)، فِی ظُلُمَاتِ الاَْرْحَامِ، وَ مُضَاعَفَاتِ الاَْسْتَارِ. بُدِئْتَ).

امام صادق (ع) در حدیث توحید مفضل،  مبحث شگفتی های آفرینش انسان را با بیان حکمت تدبیر جنین در رحم آغاز کرده و می فرماید:

ای مفضل! سخن خود را با بیان آفرینش انسان آغاز می کنیم. تو نیز بکوش که از آن پند گیری.

اول اینکه: تدبیر چنان شد که جنین، در رحم در پس سه ظلمت، پوشیده ماند: شکم، رحم، و بچه دان، جایی که توان چاره اندیشی برای اخذ غذا و دفع ناروا را ندارد. نه صلاح خویش می داند و نه ضرر خویش می راند.

خون حیض برای او غذاست، چون آب برای گیاه. پیوسته غذایش چنین است.

آرى، دوران جنینى یکى از شگفت انگیزترین و اسرارآمیزترین دوران هاى خلقت انسان است. نطفه انسان در حالى که در محیطى کاملا بسته و ظلمانى و زیر پرده هاى مضاعف قرار دارد، مراحل تکامل خود را پى در پى طى مى کند و هر روز در مرحله جدیدى گام مى نهد. آفرینشى کاملا موزون و منظم و حساب شده را طى مى کند و با این که بسیار لطیف و آسیب پذیر است، در آن محیط کاملا محفوظ از آسیب ها برکنار است.

سپس به شرح این مطلب پرداخته، مى افزاید: «آفرینش تو از عصاره گِل آغاز شد و در جایگاه مطمئن و محفوظى تا حدّ معین و سرآمد مشخصى قرار داده شدى» ((بُدِئْتُ مِنْ سُلاَلَة(3) مِنْ طِین)، وَ وُضِعْتَ (فِی قَرَار مَکِین(4) * إِلَى قَدَر مَعْلُوم)، وَ أَجَل مَقْسُوم).

اشاره به این که توقف انسان در رحم مادر، کاملا حساب شده است; از نظر کمیّت و کیفیت بدن و از نظر مدت و زمان; که امام(علیه السلام) به یکى با جمله «الى قدر معلوم» اشاره مى کند و به دیگرى با جمله «واجل مقسوم».

آن گاه به بیان مرحله بعد از استقرار در رحم مى پردازد و مى فرماید: «در آن هنگام که در شکم مادر مشغول حرکت بودى در حالى که نه قدرت پاسخگویى داشتى و نه توانایى شنیدن سخنى!» (تَمُورُ(5) فِی بَطْنِ أُمِّکَ جَنِیناً لاَ تُحِیرُ(6) دُعَاءً، وَلاَ تَسْمَعُ نِدَاءً).

این جمله اشاره لطیفى است به حرکت پى در پى جنین در شکم مادر که به صورت شنا کردن در مایع مخصوص پیرامونش مى باشد. فرمان حرکت را از درون فطرت و به حکم طبیعت مى گیرد، بى آن که از کسى چیزى بخواهد یا پاسخ به کسى بدهد; چرا که نه گوش شنوا دارد و نه زبان گویا; ولى همه نیازهاى او از پیش در همان محیط بسته و ظلمانى و تاریک فراهم شده است. (ستادقرآنی احسن الحدیث http://ahsanalhadis.com )

نقاشّان و صورت گران چیره دست همیشه باید در مقابل نور و روشنائى؛ کامل، صورتگرى کنند؛ ولى آن آفریدگار بزرگ در آن تاریک خانه عجیب، چنان نقشى بر آب مى زند که همه را مجذوب و مفتون و محو تماشاى خود مى کند. ضرب المثل معروفى است که وقتى مى خواهند ناپایدارى چیزى را بیان کنند، مى گویند: همچون نقش بر آب است؛ چرا که با اندک حرکت و نسیمى به هم مى خورد. ولى عجب اینکه خداوند بزرگ تمام نقش هاى مختلف انسانى و بسیارى از جانداران دیگر را نقش بر آب مى کند، و این همه صورت ها را بر قطره آب نطفه مى زند؛ و به راستى چه کسى در آب، صورت گرى کرده است جز خداوند بزرگ؟ (https://makarem.ir)

دکتر کیت مور پدر جنین شناسی جهان که در سال 1984 بزرگترین جایزه کشور کانادا در رابطه با دانش کالبد شکافی را به خود اختصاص داده و در دانش جنین شناسی در جهان سر آمد بود ، به کشور عربستان سعودی دعوت شد تا در مورد آیاتی که چهارده قرن پیش در مورد دنیای جنین در قرآن آمده و یا احادیثی که در این باره از پیامبر اسلام روایت شده است ، نظرات خود را ارائه دهد . دکتر در ابتدا تمایلی به این سفر نداشت و مطمئن بود که کتابی متعلق به چهارده قرن پیش نباید چیز جالبی در مورد جهان جنین ارائه داده باشد به ویژه که این دانش فقط در نیم قرن اخیر پیشرفت قابل ملاحظه ای داشته است . اما به علت نقطه ضعف گرفتن از کتاب آسمانی مسلمانان و نیز گشت و گذاری در کشورهای عربی ، به این دعوت جواب مثبت داد . او پس از بررسی آیات قرآن در مورد جهان جنین چنان حیران و شگفت زده شد که گفت امکان ندارد که این کتاب توسط فردی و یا افرادی در چهارده قرن پیش نوشته شده باشد بلکه این کلام خداوند است که آگاه به همه ی امور است . او نه تنها نتوانست از کتاب آسمانی مسلمانان نقطه ضعفی بگیرد بلکه با توجه به یافته های خود از قرآن در چاپ های بعدی تعدادی از کتابهای مشهور خود و اصلاحات و تجدید نظرهایی انجام داد . یکی از کتابهای مشهور او (( انسان در حال رشد )) نام دارد که در بسیاری از دانشگاههای دنیا تدریس می شود و به بیش از 25 زبان مختلف دنیا ترجمه شده است . از آن پس او در بیشتر کنفراسهایی که در مورد اعجاز علمی قرآن برگذار می شد ، شرکت می کرد از جمله در کنفرانسی در مسکو به همین منظور شرکت نمود . در خلال این کنفرانس که جلسات آن در یکی از شبکه های تلویزیونی مسکو پخش شد و علمای اسلامی و غیر اسلامی در آن به بحث پرداختند ، 37 دانشمند مشهور روسی به دین اسلام گرویدند . در آن کنفرانس از دکتر کیت مور پرسیده شد: آیا شما مسلمان شده اید ؟ جواب داد : نه، ولی گواهی می دهم که قرآن کتاب خداوند و محمد پیامبر خداست . به او گفته شد: با این تفاصیل شما مسلمان هستید . دکتر گفت : من اکنون نیز که مسلمان شدن خود را اعلان ننموده ام ، زیر فشارهای شدید اجتماعی قرار دارم اما تعجب نکنید از اینکه روزی بشنوید که کیت مور مسلمان شده است . یک سال بعد او اعلان نمود که مسلمان شده است . دکتر کیت مور آیاتی از قرآن در مورد جهان جنین را مورد برسی قرار داد و برای تعدادی از آنها تفاسیری منطبق با دانش امروزی ارائه داده است و در مقاله ای به چاپ رسانده است .